دولت این همه کارمند دارد که قرار است برایش کار کنند تا گره‌ای از مشکلات کشور و مردم باز شود. حالا اگر کارمندی به وظیفه‌اش عمل نکند، یا وظیفه‌اش را درست و درمان انجام ندهد یا حتی قصد داشته باشد از قدرتی که دارد سوءاستفاده کند، قوانین حسابی گوشش را می‌پیچانند. این فرد با قانون رسیدگی به تخلفات اداری طرف بوده و برای برای تخلفش با مجازات اداری تنبیه می‌شود. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا می‌شوید و در پایان خواهید دانست که چطوری یک کارمند متخلف را ادب کنید.
کدام قانون
در همین ابتدا این را به خاطر داشته باشید که برای حفظ سلامت و رعایت چارچوب‌های تمام سیستم‌های اداری و اجتماعی و همچنین حفاظت از حقوق کارکنان و شهروندان که از خدمات آنها بهره می‌برند و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی کارکنان، قانون رسیدگی به تخلفات اداری در تاریخ 17/9/1372 در بیست و هفت ماده و بیست و نه تبصره به تصویب رسید.
یک تعریف ساده
قانون، تخلف اداری را هرگونه اعمال، رفتار و گفتاری تعریف کرده است که حیثیت و موقعیت اداری کارمند را خدشه دار کند و باعث نقص حقوق اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی و هم چنین قوانین و مقررات شود. به عبارتی قانون تخلفات اداری آمده است تا به تخلفات اداری در هر یک از دستگاه‌های اداری و سازمان‌های مستقل دولتی رسیدگی کند این کار را توسط هیأت‌هایی تحت عنوان «هیأت رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان» انجام می‌دهد. این را به خاطر داشته باشید که این هیأت‌ها در دو مرحله این وظیفه را انجام می‌دهند:
1- هیأت‌های بدوی
2- هیات‌های تجدید نظر
راه‌های اعلام اعتراض
البته به همین راحتی هم نیست که از یک نفر شکایت داشته باشید و راه بفتید بروید سراغ محاکم و شکایت کند. باید ابتدا مدارک تهیه شود و در ضمن، رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان پس از تکمیل پرونده صورت می‌گیرد و در این میان اگر هیأت حضور متهم را ضروری تشخیص دهد، وی نیز در جلسه باید حاضر شود. البته متهم که همان کارمند است می‌تواند درخواست کتبی بدهد تا در جلسه بررسی حاضر شود، در این میان هیأت نیز موظف است یک بار وی را برای حضور در جلسه دعوت کند.
اعضای بدوی و تجدید نظر
برابر قانون، هر کدام از هیأت‌های بدوی و تجدید نظر سه عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل دارند. البته حکمی که صادر می‌کنند به پیشنهاد بالاترین مقام دستگاه و با حکم وزیر و یا بالاترین مقام سازمان مستقل دولتی به مدت سه سال صادر می‌شود.اگر می پرسید این هیأت‌های بدوی کجا تشکیل جلسه می‌دهند باید بدانید که در تمام دستگاه‌ها و هیأت‌های تجدید نظر در مرکز وزارتخانه یا سازمان مستقل دولتی تشکیل می‌شود و البته شعبه‌هایی نیز دارد که در صورت لزوم می‌توانند به مشکل رسیدگی کنند. به خاطر داشته باشید که هر یک از هیأت‌های بدوی و تجدیدنظر پس از تشکیل، از بین خود یک نفر رئیس یک نفر نایب رئیس و یک نفر دبیر جهت تنظیم صورتجلسه‌ها و مکاتبه‌ها انتخاب و تعیین می‌کنند.
راهی برای دستبابی سریع به مدارک
همانطور که گفتیم برای اعتراض نسبت به عملکرد یک کارمند به مدارک نیاز است و برای تسریع در جمع‌آوری دلایل و تهیه و تکمیل اطلاعات و مدارک، هیات‌ها می‌توانند از یک یا چند گروه تحقیق استفاده کنند. گروه‌های تحقیق هر یک از هیات‌های بدوی و تجدیدنظر مستقل از یکدیگر هستند و یک گروه تحقیق نمی‌تواند در تحقیقات مربوط به مراحل بدوی و تجدیدنظر یک پرونده اقدام به تحقیق کند. گروه تحقیق متشکل از سه عضو است از بین افراد متأهل، متعهد، عامل به احکام اسلام، معتقد به نظام جمهوری اسلامی و اصل ولایت فقیه و دارای حداقل 25 سال سن با تصویب هیأت مربوط و حکم رئیس هیأت انتخاب می‌شوند. البته به یاد داشته باشید که حداقل دو نفر از اعضای این گروه باید کارمند باشند. دراین گروه‌های تحقیق فقط درباره کارمندی تحقیق می‌شود که از طرف هیأت‌های بدوی یا تجدید نظر، بررسی وضع آنها به این گروه‌ها ارجاع شده باشد، همچنین تحقیق فقط در حدودی انجام می‌شود که هیأت‌ها معین می‌کنند.این را نیز به خاطر داشته باشید که اگر عضو گـروه تحقـیق قرابت نسـبی یا سببی با مـتهم داشتـه باشد یا در دعوای طرح شده ذی‌نفع باشد، یا با متهم دعوای حقوقی و جزایی داشته باشد حق تحقیق در مورد همان پرونده را ندارد. همچنین تما هیأت‌های رسیدگی‌کننده باید برای صدور آرا از فرم‌های مخصوصی که از طرف دفتر هماهنگی و نظارت بر امر رسیدگی به تخلفات اداری (دبیر خانه هیأت عالی نظارت) تهیه و ابلاغ می‌شود، استفاده کنند.
این کارها را انجام دهید
برای شکایت از عملکرد یک کارمند متخلف برای این که همه کارها درست پیش برود باید یکسری فرم را تکمیل کنید. در این فرم‌ها موارد زیر درج شده است:
نام صحیح و کامل هیأت صادر کننده رأی
مشخصات سجل کارمند
نوع استخدام
مدرک تحصیلی و مشخصات کارمند
حالت استخدامی
تشخیص تخلف و انطباق آن با یکی از موارد تخلفات مندرج در قانون
ذکر عنوان کامل و دقیق مجازات و بند استنادی مربوط
درج نشانی (آدرس) کارگزینی مربوط در آرای قابل پژوهش
درج مهلت اعتراض به دیوان عدالت اداری در آرای قطعی
البته داستان به همینجا ختم نمی‌شود و به دلیل اینکه ممکن است با برنده شدن شاکی، کارمند شغل خود را از دست بدهد، رای صادر باید موارد زیر را داشته باشد:
رعایت آیین نگارش رای
ذکر خلاصه سوابق کاری کارمند
اشاره به شکایت یا اعلام واصله به هیأت
تبیین سیرمراحل رسیدگی
اتخاذ تصمیم و صدور رأی
رای چطور صادر می‌شود
برای صادر شدن رای از سوی هیات موارد زیادی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارتی هیأت پس از اتمام رسیدگی و ملاحظه اسناد و مدارک موجود در پرونده، و توجه کامل به دفاعیات متهم و مواردی از جمله میزان خسارت وارد شده (اعم از مادی و معنوی) به دولت و اشخاص حقیقی یا حقوقی، آثار سوء اجتماعی و اداری، موقعیت سوابق کارمند، وجود و یا فقدان سوء نیت وی، اقدام به صدور رأی و اتخاذ تصمیم می‌کند. رأی هیأت‌ها باید مستدل و مستند به قانون و مقررات مربوط باشد.
تجدید نظر هم می‌شود
آرای هیأت‌های بدوی در موارد زیر قابل تجدید نظر خواهد بود:
در صورتیکه حکم مذکور موجب انفصال موقت از یک ماه تا یک سال شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب تغییر محل جغرافیایی خدمت به مدت یک تا پنج سال شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب بازخرید خدمت در صورت داشتن کمتر از 20 سال سابقه خدمت دولتی در مورد مستخدمین زن و کمتر از 25 سال سابقه خدمت دولتی در مورد مستخدمین مرد با پرداخت 30 تا 45 روز حقوق مبنای مربوط در قبال هر سال خدمت به تشخیص هیات صادرکننده رای شود.
در صورتیکه حکم مذکور موجب بازنشستگی در صورت داشتن بیش از بیست سال سابقه خدمت دولتی برای مستخدمین زن و بیش از 25 سال سابقه خدمت دولتی برای مستخدمین مرد بر اساس سنوات خدمت دولتی با تقلیل یک یا دو گروه باشد.
در صورتیکه حکم مذکور موجب اخراج از دستگاه متبوع گردد.
به خاطر داشته باشید اگر رای هیات بدوی قابل تجدید نظر باشد و متهم ظرف مهلت مقرر درخواست تجدید نظر بدهد، رای صادر شده قطعی می‌شود و از تاریخ انقضای مهلت یاد شده لازم‌الاجرا خواهد شد. همچنین تمام هیأت‌ها مکلفند در متن آرای قطعی صادر شده، مهلت یک ماهه شکایت به دیوان عدالت اداری را درج کنند یعنی کسی که حکم طرفین بداند که یک ماه وقت دارد به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
شرایط اعضای هیات‌های بدوی و تجدیدنظر
در نهایت بد نیست این را نیز بدانید که اعضای این هیات‌ها باید شرایط داشته باشند. به عبارتی به موجب این قانون اعضای هیات‌های بدوی و تجدید نظر باید خصیصه‌هایی مانند تدین به دین مبین اسلام، عمل به احکام آن، اعتقاد و تعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران و اصل ولایت فقیه را داشته باشند.از دیگر ویژگی‌هایی که آنها باید داشته باشند شامل موارد زیر می‌شود:
تاهل
حداقل 30 سال سن
حداقل مدرک تحصیلی فوق دیپلم یا معادل آن
در موارد استثنایی داشتن مدرک دیپلم البته با تایید هیات عالی نظارت مشکلی ندارد. همچنین در هر هیات باید یک نفر آشنا به مسائل حقوقی عضویت داشته باشد و حداقل دو نفر از اعضای اصلی هیات‌های بدوی و تجدید نظر باید از بین کارکنان همان سازمان یا وزارتخانه که حداقل پنج سال سابقه کار دولتی دارند، حضور داشته باشند.
